Serotonina – czym jest i jaką pełni rolę w organizmie

Serotonina potocznie nazywana jest hormonem szczęścia. Jednak pełni ona zdecydowanie więcej funkcji, niż tylko regulacja samopoczucia. Ma ona wpływ między innymi na prawidłowy proces zasypiania, odczuwanie potrzeb seksualnych czy apetytu. Co jeszcze powinieneś wiedzieć o tym hormonie? Chociażby to, że jej nieprawidłowy poziom może mieć wpływ na proces krzepnięcia krwi czy pracę układu pokarmowego. Jak można więc zadbać o prawidłowe stężenie tak ważnego hormonu?

Co to jest serotonina i dlaczego jest ważna?

Serotonina, której chemiczną nazwę można określić jako 5-hydroksytryptamina lub 5-HT, jest wytwarzana przez część mózgu nazywaną podwzgórzem. Powstaje ona w wyniku rozkładu tryptofanu, który jest aminokwasem dostarczanym z pożywienia. Serotoninę znajdziemy przede wszystkim w ośrodkowym układzie nerwowym, ale także w błonie śluzowej jelit oraz płytkach krwi. Hormon ten wpływa na wiele procesów zachodzących w organizmie, co sprawia, że jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego ciała, ale także psychiki. Co serotonina reguluje i na co ma szczególnie ważny wpływ?

ZOBACZ TEŻ: Sok z żurawiny – działanie, zastosowanie, przeciwwskazania i przepis

Jaką rolę w organizmie pełni serotonina?

Serotoninę odkryto w 1935 roku, kiedy zaobserwowano obecność biogennej aminy w komórkach jelit. Początkowo zakładano, że była to adrenalina, jednak zauważono, że ta substancja jest niepodobna do żadnego, wówczas znanego hormonu. W 1948 roku zauważono obecność tej samej substancji w surowicy krwi i postanowiono nazwać ją serotoniną. Już na samym początku obserwowano, jak wiele funkcji ma serotonina. Co wiemy o niej dziś?

Układ nerwowy

Serotonina jest neuroprzekaźnikiem. Oznacza to, że jest odpowiedzialna za przekazywanie sygnałów pomiędzy poszczególnymi komórkami nerwowymi. Dzięki jej wpływie na prawidłową pracę układu nerwowego wspomaga ona procesy uczenia się czy pamięć. Serotonina wpływa też na proces zasypiania, współpracując ze swoim metabolitem, czyli melatoniną. Ilość serotoniny w mózgu odpowiada też za poziom odczuwanego popędu seksualnego i impulsywność zachowań.

Nastrój i zdrowie psychiczne

Potoczna nazwa serotoniny, hormon szczęścia, nie jest przypadkowa. Okazuje się, że badania wykazują wyraźny wpływ tego hormonu na odczuwanie takich emocji jak szczęście czy radość, a także redukcję niepokoju i lęku. Nawet niektóre narkotyki, takie jak MDMA czy ecstasy zawdzięczają swoje działanie zwiększonemu uwalnianiu serotoniny. Leki wpływające na mechanizmy działania serotoniny stosuje się w leczeniu silnych stanów depresyjnych. Serotonina ma też udowodniony badaniami wpływ na procesy termoregulacji oraz rytm oddechu, co ma z kolei wpływ na inne procesy zachodzące w organizmie.

Przewód pokarmowy

Co serotonina reguluje w układzie pokarmowym? Hormon ten wydzielany w jelitach może przyspieszać motorykę trawienia, co ma znaczenie na przykład przy zatruciach pokarmowych. Dochodzi wówczas do szybszego usunięcia szkodliwej substancji z organizmu. Serotonina odpowiada też za odczuwanie nudności i biegunki, które mają na celu oczyszczenie organizmu z zalegających niepożądanych składników.

Procesy krzepnięcia krwi

Serotonina znajduje się tez w płytkach krwi. Kiedy dochodzi do przerwania ciągłości skóry, czyli powstania rany, płytki krwi uwalniają różne mediatory, w tym serotoninę, które powodują obkurczanie się naczyń krwionośnych. Ma to na celu ograniczenie utraty krwi poprzez zatamowanie krwotoku oraz sprawne wytworzenie czopa płytkowego, czy potocznie nazywanego „strupa”.

Jakie są objawy niedoboru serotoniny?

W związku z tym, jak wiele istotnych funkcji pełni ten hormon, niedobór serotoniny może mieć bardzo niekorzystny wpływ na organizm. W efekcie tego możemy zaobserwować nie tylko pogorszenie nastroju, ale też rozwój depresji, drażliwość, obniżenie samooceny, zaburzenia snu, agresywność, zmęczenie, zwiększoną wrażliwość na ból, zwiększony apetyt, a także pogorszenie pamięci i koncentracji. Co więcej, możemy mieć problemy z krzepnięciem krwi czy trawieniem. Warto więc zadbać, by poziom serotoniny był prawidłowy. Czy możemy mieć na to wpływ?

Czy niedobór serotoniny można uzupełnić?

W przypadku osób chorujących na ciężkie postacie depresji wprowadzone może zostać leczenie, mające na celu zwiększenie wydzielania serotoniny. Okazuje się, że nie tylko leki przeciwdepresyjne mają ścisły związek z regulacją wydzielania serotoniny. Mogą to być również leki przeciwwymiotne lub leki stosowane w celu objawowego leczenia migreny. Regulowanie poziomu serotoniny jest więc często stosowane w medycynie. W przypadku wielu problemów związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem mózgu, chorobami neurologicznymi, okazuje się, że przyczyną jest właśnie serotonina. Jak zwiększyć jej wydzielanie przy pomocy leków?

Jakie wyróżniamy leki na podwyższenie ilości serotoniny?

Na początku podkreślmy, że leczenie hormonalne jest niezwykle trudne i ryzykowne, dlatego pod żadnym pozorem pacjenci nie powinni się go podejmować samodzielnie. Powinna być to decyzja lekarza, poparta dokładnymi wynikami badań. Jakie leki regulujące poziom serotoniny są powszechnie używane? Najczęściej możemy spotkać się z inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), czyli lekami podwyższającymi ilość serotoniny w organizmie. Wykorzystuje się je w leczeniu depresji, a także zaburzeń lękowych. Wśród środków przeciwwymiotnych możemy wyróżnić ondansetron, a dla pacjentów walczących z migrenami znajdziemy tryptany. Łagodzą one migrenowy ból głowy dzięki obkurczaniu naczyń krwionośnych w ośrodkowym układzie nerwowym.

Naturalne źródła serotoniny. Co jeść?

Wiemy, że do produkcji tego hormonu organizm potrzebuje dostarczania z pożywieniem określonych składników odżywczych. Czy dieta może mieć wpływ na to, jaki poziom ma serotonina? Jak uzupełnić jej braki przy pomocy diety? Czy to w ogóle możliwe? Okazuje się, że samą serotoninę możemy znaleźć chociażby w pokrzywie czy bananach. Dowiedziono też, że jednym z hormonów, których wydzielanie uwarunkowane jest od ilości tryptofanów, czyli aminokwasów pozyskiwanych przez organizm z pożywienia, jest właśnie serotonina. Co jeść, by utrzymać jej poziom w organizmie na prawidłowym poziomie? Przede wszystkim należy zawrzeć w diecie dużo produktów bogatych w białko, jak na przykład mięso, ryby czy nabiał, ale też dużo produktów o wysokiej zawartości węglowodanów złożonych. Należą do nich przede wszystkim słodycze, takie jak czekolada, ciastka czy cukierki. Należy jednak dawkować je z dozą rozsądku, by nie doprowadzić do zwiększenia wagi.

ZOBACZ TEŻ: Chrom – jakie ma właściwości, jak działa i gdzie jest go najwięcej?

Czy istnieje stan nadmiaru serotoniny?

Może się wydawać, że im więcej serotoniny, tym lepiej. W końcu dzięki niej mamy lepsze samopoczucie, lepiej śpimy, a nasz układ trawienny pracuje prawidłowo. Jednak jak w każdym aspekcie zdrowego życia, również w przypadku serotoniny niezbędny jest umiar. Zbyt duża ilość serotoniny w mózgu może wywołać tzw. zespół serotoninowy. Najczęściej obserwuje się go w przypadku nieprawidłowego stosowania przeciwdepresantów. Jest to stan na tyle niebezpieczny, że w wyniku wystąpienia tego zespołu do 1999 roku stwierdzono zgon 23 osób. 

Jakie mogą być objawy nadmiaru serotoniny?

Jakie mogą być objawy zespołu serotoninowego? Przede wszystkim będą to symptomy związane z zaburzeniami neurologicznymi – bóle i zawroty głowy, halucynacje, zaburzenia snu, niepokój, chwilowe problemy z koncentracją, poszerzenie źrenic i przyspieszenie toku myślenia. Oprócz tego obserwuje się objawy takie jak podwyższona temperatura ciała, sztywność lub drżenie mięśni, nadmierna potliwość, nadciśnienie tętnicze, zaczerwienienie skóry, nudności, biegunka i drgawki. Niebezpieczna może się okazać występująca przy zespole serotoninowym tachykardia, czyli przyspieszenie akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę.

Podsumowanie

Serotonina jest niezwykle ważnym hormonem. W organizmie człowieka pełni ona wiele istotnych funkcji. Nie można jej też zastąpić żadną inną substancją, a jej niedobór lub nadmiar mogą prowadzić do bardzo poważnych skutków zdrowotnych, trwałych zaburzeń funkcjonowania organizmu lub nawet śmierci. Dlatego tak ważna jest troska o prawidłowy poziom jej wydzielania. By zapobiec niepożądanym skutkom nieodpowiedniego stężenia serotoniny, warto dbać o prawidłową dietę, a w przypadku wystąpienia niepokojących objawów – skonsultować się z lekarzem. Będzie on w stanie wprowadzić odpowiednią terapię farmakologiczną, która pomoże w rozwiązaniu problemu.

Kasia Stankiewicz - PoznajZdrowie

Pasjonatka zdrowego trybu życia oraz zdrowego odżywiania. Naturalne metody są często najlepsze, o czym przekonuję się na każdym kroku. Dzielę się wiedzą oraz opisuję alternatywne sposoby dbania o własne zdrowie.