Jod – właściwości, działanie, suplementacja i źródła w pokarmie

 Jod jest pierwiastkiem chemicznym mało rozpowszechnionym w przyrodzie. Występuje głównie w wodzie morskiej i solankach. Kiedy jod nad morzem występuje w największych ilościach? Wtedy, gdy wieje silny wiatr, a morskie fale z impetem rozbijają się o brzeg, rozpryskując drobne kropelki wody. Jeżeli więc lekarz zaleca nam wdychanie jodu, najlepiej wybrać się w nadmorskie rejony zimą.

Jod – co to jest i dlaczego jest ważny dla zdrowia?

Pierwiastek ten występuje w wielu spożywanych przez nas codziennie produktach. W wyniku odkrycia, jak niebezpieczny dla ludzkiego zdrowia jest niedobór jodu, w 1997 roku w naszym kraju wprowadzono obowiązek jodowania soli spożywczej. Znamy go też z jodyny, którą podawano po katastrofie w Czarnobylu, a także większość z nas pewnie kojarzy charakterystyczny kolor, jaki jod pozostawia na skórze po odkażaniu ran. Jak jod wpływa na organizm?

Jak jod wpływa na organizm człowieka?

Jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy: tyroksyny (T4) oraz trójjodotyroniny (T4). Prawidłowy poziom tych hormonów w organizmie odpowiada za prawidłowy rozwój i funkcjonowanie mózgu, przysadki mózgowej, układu nerwowego, mięśni, serca oraz nerek. Co więcej, hormony te decydują o prawidłowym procesie wzrostu człowieka i dojrzewania komórek jego organizmu. Biorą też udział w procesie oddychania komórkowego i są niezbędne, do regulacji temperatury ciała.

ZOBACZ TEŻ: Wapń – co to jest, jakie ma właściwości i wpływ na organizm?

Jakie są właściwości jodu?

Poza dobroczynnymi właściwościami jodu wewnątrz organizmu, pierwiastek ten ma również cenne właściwości przy stosowaniu zewnętrznym. Każdy z nas zapewne kiedyś na lekcji chemii czy biologii widział, jak jod barwi skrobię. Podobnie zachowuje się jodyna. Jodyna brzmi podobnie jak jod, co to więc jest i czy ma związek z jodem? Jodyna, czyli rozcieńczony roztwór jodu w etanolu, stosowany jest do przemywania ran i śladów pooperacyjnych. Ma on właściwości odkażające i dezynfekujące.

Jakie są objawy niedoboru jodu?

Największym zagrożeniem niewystarczającej ilości jodu w organizmie jest możliwość wystąpienia niedoczynności tarczycy, powiększenia samego gruczołu oraz wystąpienia tzw. woli tarczycowych. U dzieci schorzenie to może prowadzić do opóźnienia w rozwoju psychicznym i fizycznym, u kobiet ciężarnych może skutkować nieodwracalnym uszkodzeniem płodu, poronieniem czy przedwczesnym porodem, natomiast kobietom starającym się o dziecko może uniemożliwić zajście w ciążę.

Jod jak uzupełnić? Jak suplementować jod?

Znaczącym krokiem ku uzupełnianiu niedoborów jodu wśród społeczeństwa jest jodowanie soli. Może to jednak nie być wystarczające, warto wiec wzbogacić swoją dietę w jod, co daje możliwość zachowania zdrowia na dłużej. Co musisz wiedzieć, by uzupełnić jod? Jak suplementować go w odpowiedni sposób. Zalecana dzienna dawka dla dzieci to około 130 μg, dla dorosłych około 150 μg, dla kobiet w ciąży 220 μg, a podczas laktacji nawet 290 μg.

Jakie są formy suplementacji jodem?

Najczęstszymi pacjentami, którzy powinni podjąć się suplementacji jodu są kobiety w ciąży i osoby chorujące na niedoczynność tarczycy. Przypomnijmy jeszcze raz, że powinieneś zapytać lekarza, chcąc suplementować jod, jak stosować w prawidłowy sposób preparaty z jego zawartością. Jakie rozwiązania dla osób, muszących zacząć suplementować jod, można znaleźć na polskim rynku farmaceutycznym?

• Jod w tabletkach – jest to najpopularniejsza forma dla prawie każdego suplementu. Nic więc dziwnego, że w takiej formie najczęściej znajdziemy jod bez recepty – apteka, nawet najmniejsza, powinna oferować taki środek. Czysty jodek potasu nie jest jednak tani, jego ceny sięgają nawet 58,99 zł za 30 tabletek. Możemy zawsze zdecydować się na suplement z dodatkiem jodu w mniejszej ilości, w niższej cenie, ale z dodatkowymi składnikami.
• Jod do picia – najczęściej pod tym hasłem rozumie się popularny Płyn Lugola. Może być on wykorzystywany nie tylko do picia, al. też do płukania gardła, niwelowania osadu z migdałków czy dezynfekcji skóry. Jest to zdecydowanie najtańsza forma jodu, 40g produktu możemy kupić w aptece już za około 8 zł.

Jod jak brać? Wskazówki przy braniu jodu w tabletkach

Najważniejsze pytanie brzmi, w przypadku tak niebezpiecznego pierwiastka jak jod, jak suplementować ten składnik, by było to bezpieczne? Nie ma lepszego sposobu, jeśli chodzi o jod, jak uzupełnić jego niedobór przy pomocy lekarza specjalisty, najczęściej endokrynologa bądź ginekolog w trakcie ciąży. W aptece znajdziemy wiele suplementów diety dla kobiet starających się o dziecko, w ciąży czy podczas karmienia, z dodatkiem jodu obok innych, niezbędnych w tym okresie składników. Poza sugerowaniem się dziennym dawkowaniem proponowanym przez producenta na opakowaniu tabletek, najważniejszym i najrozsądniejszym krokiem jest stosowanie się do zaleceń lekarza, który dostosuje dawkę jodu indywidualnie do naszych potrzeb.

Jod jak pić? Wskazówki przy przyjmowaniu jodu do picia

Wiele mówi się o negatywnych skutkach picia Płynu Lugola. Warto więc skonsultować z lekarzem, czy na pewno możemy o przyjmować i w jakich dawkach będzie on dla nas bezpieczny. Na opakowaniu produktu nie znajdziemy informacji o zalecanych dawkach, ponieważ jest to kwestia bardzo indywidualna, o której może zadecydować wyłącznie lekarz. Jeżeli chodzi o płukanie gardła i odkażanie ran, trzeba pamiętać, że zawsze należy produkt ten rozcieńczyć. Nierozcieńczony środek może spowodować poparzenia i podrażnienia.

Kiedy jod szkodzi? Kiedy przyjmowanie jodu nie jest zalecane?

Jak w przypadku każdego składnika, także jod można przedawkować. Większość osób jednak poradzi sobie z tego rodzaju nadmiarem bez większych problemów zdrowotnych. Jednakże w szczególnych przypadkach, na przykład przy chorobach autoimmunologicznych tarczycy, może wystąpić nadczynność tarczycy. Innymi objawami nadmiaru jest wzmożona praca gruczołów ślinowych, nadmierne wydzielanie śluzu w oskrzelach czy reakcje alergiczne, w tym zmiany skórne.

Czy i jak jod wpływa na tarczycę?

W wielu badaniach udowodniono, że długo utrzymujący się nadmiar jodu w organizmie może doprowadzić do wystąpienia choroby Hashimoto. Kiedy jod na tarczycę jeszcze ma wpływ? Skutkiem nieprawidłowego poziomu jodu może być też niedoczynność lub nadczynność tarczycy. Wpływ jodu na tarczycę jest niepodważalny, warto więc konsultować z endokrynologiem konieczność suplementacji bądź zmniejszania ilości jodu w diecie, kiedy mamy problemy z hormonami tarczycy. Podpowie on także, czy i kiedy jod po operacji tarczycy powinien być stosowany.

Jak jod chroni przed promieniowaniem?

Dlaczego jod na promieniowanie? Wielu z nas, naszych rodziców czy dziadków pamięta, jak po pożarze w elektrowni atomowej w Czarnobylu podawany był Płyn Lugola. Jest to roztwór czystego jodu w jodku potasu, który miał zapobiegać wchłanianiu szkodliwego radioaktywnego izotopu jodu powstałego w wyniku promieniowania.

Gdzie jod w pożywieniu? Jakie produkty zawierają jod?

Pewnie nie będzie zaskoczeniem, że największe ilości jodu znajdziemy w owocach morza, skorupiaki, mięczaki, algach i morskich rybach. W codziennej diecie największą zawartość jodu znajdziemy w mleku i przetworach mlecznych, a także jajkach. Jeżeli zależy nam by uzyskać jod bez laktozy, poza owocami morza możemy znaleźć ten pierwiastek w kuchennej soli jodowanej. Ciekawym faktem jest też, że jod wykorzystuje się w uprawie, dodając jod do pomidorów, a właściwie podlewając je roztworem jodu, jednak jego zawartość w samym owocu nie jest już wysoka.

Jod – co jeść, aby uzupełnić niedobory jodu?

Najlepszym rozwiązaniem oczywiście jest dostarczenie jodu w formie diety – na przykład poprzez zwiększenie w diecie ilości spożywanych ryb morskich czy nabiału. Jednak z uwagi na to, jak niebezpieczny potrafi być nieodpowiedni poziom jodu w organizmie, nie powinno się regulować jego spożywania, tym bardziej rozpoczynać suplementacji bez konsultacji z lekarzem.

Gdzie kupić jod?

Najbezpieczniejszym źródłem wszelkich leków i suplementów są renomowane apteki. Nie warto ryzykować niepewnymi zakupami w internecie – w przesyłce dostarczonej przez kuriera możemy otrzymać całkowicie inny produkt, który może być niebezpieczny dla zdrowia, a nawet życia pacjenta.

Czy jod można dostać w aptece bez recepty?

Suplementy diety z zawartością jodu można kupić w aptece bez recepty. Mimo tego, nie warto samemu decydować się na zakup – należy przede wszystkim skonsultować się z naszym lekarzem, ponieważ zarówno niedobór, jak i nadmiar jodu w organizmie może być bardzo niebezpieczny dla zdrowia i prawidłowej pracy tarczycy.

Jod – podsumowanie

Odpowiednie stężenie jodu w naszym organizmie na istotne, wręcz kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. W przypadku choroby tego gruczołu i nieprawidłowej gospodarki hormonalnej o suplementacji jodu powinien zadecydować lekarz. Podobnie w przypadku ciąży i karmienia piersią – mimo, że jest to składnik, którego organizm potrzebuje zdecydowanie więcej w tym okresie, nie powinno się rozpoczynać suplementacji bez konsultacji i wyraźnego zalecenia ginekologa. Nadmiar jodu może być naprawdę groźny nie tylko dla matki, ale też dziecka. Mimo, że płyn Lugola, czyli źródło jodu do picia, płukania gardła czy odkażania skóry, nie jest drogi, to nie powinno się stosować go na własną rękę – ma on wiele skutków ubocznych, a korzystając z nierozcieńczonego produktu możemy spowodować groźne poparzenia i uszkodzenia skóry czy błony śluzowej gardła.