Jarmuż – właściwości zdrowotne, postaci spożycia, dania z jarmużem

Jarmuż to wciąż dość mało znane warzywo. Mimo że coraz częściej można spotkać się z sokami bądź koktajlami z jarmużem, to w polskich domach wciąż rzadko można spotkać to warzywo w kuchni. A szkoda, bo to naprawdę cenne źródło wielu witamin i minerałów. Co więcej, można go wykorzystać w domowych przepisach na naprawdę wiele smacznych sposobów. Dlaczego warto włączyć jarmuż do swojej diety i jak to zrobić? Jak przyrządzić jarmuż, by był smaczny i nie tracił cennych dla zdrowia właściwości?

Jarmuż – co to jest i dlaczego warto zwrócić na niego uwagę?

Na początek warto wyjaśnić, czym dokładnie jest jarmuż. Co to jest za warzywo i skąd się wywodzi? Jarmużem nazywamy odmianę kapusty o długich, mocno pomarszczonych liściach w kolorze ciemnozielonym, fioletowo-zielonym lub nawet fioletowo-brązowym. Właściwości jarmużu były doceniane już w starożytności, a co jeszcze ciekawsze, było to jedno z najpopularniejszych zielonych warzyw na terenie całej Europy do końca średniowiecza. Później jarmuż został trochę zapomniany, ale obecnie ponownie zyskuje coraz większą popularność. Jest to element tradycyjnych potraw holenderskich, północnoniemieckich, portugalskich, a nawet brazylijskich. Jarmuż znany jest właściwie na całym świecie. Dlaczego jarmuż jest zdrowy?

Jarmuż – właściwości. Jak wpływa na zdrowie?

Spożywanie warzyw i owoców ma niezwykle korzystny wpływ na nasze zdrowie. Bez ich udziału nie można skonstruować zdrowej zbilansowanej diety, a im więcej znajdzie się w niej świeżych i bogatych w cenne składniki produktów, tym lepiej. Każdy z tych składników ma inne działanie na ludzki organizm, a dzięki ich regularnym uzupełnianiu można wzmocnić odporność organizmu i poprawić stan zdrowia. Jarmuż posiada wiele drogocennych właściwości, dzięki którym naprawdę korzystnie wpływa na nasz organizm. W jaki sposób jarmuż oddziałuje na nasze zdrowie?

ZOBACZ TEŻ: Witamina K – właściwości, działanie, wskazania do suplementacji i źródła w pożywieniu

Jarmuż wykazuje właściwości chroniące przed nowotworem

W jarmużu poza wieloma witaminami znajdziemy też między innymi sulforafan. Jest to przeciwutleniacz, który wykazuje właściwości antynowotworowe. Zapobiega między innymi nowotworom prostaty, płuc czy jelita grubego, a jego działanie zostało potwierdzone badaniami naukowymi. Nie jest to jedyny przeciwutleniacz w tym warzywie, co sprawia, że warto wprowadzić jarmuż do diety w celu profilaktyki antynowotworowej.

Jarmuż na układ krążenia

Składnikiem, który w jarmużu łączy właściwości przeciwnowotworowe i wzmacniające układ krwionośny, jest witamina K. Chroni ona przed rozwojem raka wątroby, pęcherzyka żółciowego, piersi czy jajników. Zapobiega ona także krwotokom wewnętrznym i zewnętrznym oraz przyspiesza gojenie się ran dzięki uszczelnianiu naczyń krwionośnych. Witamina K może być też pomocna przy zmniejszaniu nadmiernego krwawienia miesiączkowego.

Pozostałe właściwości jarmużu

Poza korzystnym wpływem na profilaktykę przeciwnowotworową czy układ krwionośny, jarmuż działa ochronnie na układ nerwowy, wzmacnia odporność  i obniża ciśnienie tętnicze. Wspomaga on produkcję czerwonych krwinek, które są szczególnie ważne u osób, u których występuje ryzyko anemii. Zawartość w jarmużu witaminy A może też mieć korzystny wpływ na wzrok i zmniejszenie ryzyko wystąpienia kurzej ślepoty czy zespołu suchego oka.

Czy i dlaczego jarmuż jest zdrowy?

Dzięki zawartości wielu cennych dla ludzkiego zdrowia składników, nie ma wątpliwości co do tego, jak zdrowy jest jarmuż. Czy jest zdrowy w każdej postaci? Niestety, nieodpowiednio przygotowany jarmuż traci wiele ze swoich składników, co przekłada się na mniejsze oddziaływanie prozdrowotne. Warto więc przy przygotowywaniu dań z jarmużem zwrócić uwagę na sposób obróbki tego warzywa, by zachować jak najwięcej witamin i minerałów.

Jakie witaminy i pozostałe elementy znajdują się w jarmużu?

Większość osób nie docenia tego, jak wartościowym źródłem mikroelementów może być jarmuż. Właściwości tego warzywa nie ograniczają się jedynie do dużej zawartości witamin, choć można w nim znaleźć rzadko występującą w warzywach witaminę K. A oprócz niej, w jarmużu znajdziemy też witaminy z grupy B, witaminy C i A. W liściach jarmużu znajdziemy także mnóstwo błonnika, białka, czy soli mineralnych. Korzystny wpływ na zdrowie mają też zawarte w jarmużu beta-karoten, luteina i zeaksantyna, pomagające w walce z wolnymi rodnikami. Jarmuż jest cennym źródłem żelaza i  kwasu foliowego.

Jak przyrządzić jarmuż? Czyli jak można go spożyć?

Sposób przygotowania jarmużu ma ogromny wpływ na ilość i jakość drogocennych składników, jakie wraz z nim zostaną dostarczone naszemu organizmowi. Dlatego tak ważne jest, by przygotować go w odpowiedni sposób. By jarmuż zachował jak najwięcej właściwości przeciwnowotworowych, należy gotować go podobnie jak brokuły, które zawierają podobne składniki. Najlepszym na to sposobem jest gotowanie jarmużu na parze przez maksimum 3-4 minuty. Dłuższa obróbka termiczna pozbawi warzywo cennych właściwości. Co zrobić z jarmużu, by jak najlepiej go wykorzystać?

Jarmuż – co z niego zrobić?

Jarmuż może wzbogacić smakiem sosy czy makarony, podobnie jak szpinak. Dużą popularnością cieszą się też chipsy z jarmużu, chętnie wykorzystywane jako przekąska podczas diety. Jedną z ciekawszych propozycji są tradycyjne regionalne dania z jarmużem. Jednym z nich jest na przykład irlandzki colcannon, czyli purée ziemniaczane z dodatkiem poszatkowanego jarmużu. Tradycyjnie podaje się je w Halloween. Jakie są jeszcze inne sposoby na jarmuż? Co z niego zrobić?

Do czego można dodać jarmuż?

Jarmuż można przetwarzać na różne sposoby. Można jeść go na surowo, w formie gotowanej, pieczonej, podsmażanej lub blanszowanej. Sprawia to, że można go włączyć jako składnik do naprawdę wielu przepisów. To świetny dodatek do makaronów, kasz, ryżu czy sałatek. Dobrze komponuje się także z daniami mięsnymi w formie surówki. Jarmuż można też wykorzystać w formie przekąski – nie tylko jako wspomniane już chipsy, ale też dodatek do warzywnego smoothie lub koktajlu.

Jakie są przykładowe dania z jarmużem?

Wiele osób wciąż nieśmiało podchodzi do wykorzystywania jarmużu w codziennej domowej kuchni. Warto to zmienić, nie tylko ze względu na zdrowotne właściwości jarmużu, ale tez jego ciekawy smak. Jak można wprowadzić jarmuż do swojej diety? Ciekawymi propozycjami dań są zupa soczewicowa z batatami i jarmużem, zupa brokułowa z chipsami z jarmużu, pieczone udka kurczaka z dynią i jarmużem czy risotto z jarmużem, sosem śmietanowym i filetem rybnym. Możesz też wykonać samodzielnie pesto z jarmużu, które możesz wykorzystywać podobnie do tradycyjnej wersji tego sosu z bazylii.

Sok z jarmużu – kolejna ciekawa postać jarmużu do spożycia

Sok z jarmużu to chyba najpopularniejsza forma wprowadzenia tego warzywa do diety. To właśnie dzięki spopularyzowaniu się soku, wiele osób po raz pierwszy usłyszało o takim warzywie, jak jarmuż. Wykonanie soku z jarmużu jest banalnie proste – wystarczy wrzucić liście do wyciskarki. Aby sok był smaczniejszy, często dodaje się do niego inne warzywa i owoce. Najczęściej można spotkać się z zieloną pietruszką, jabłkami, cytryną lub limonką, imbirem, ogórkiem, selerem, a nawet kiwi.

Co jeszcze warto wiedzieć przed spożyciem jarmużu?

Liście jarmużu posiadają dość specyficzną budowę. Bardzo ważne jest, by przed przygotowaniem potrawy z jarmużu dokładnie go umyć, pozbywając się piasku czy chemikaliów, które używane są przez niektórych rolników czy sklepy. Jarmuż to warzywo znacznie trwalsze i odporniejsze niż sałata czy kapusta. Najlepiej jednak przechowywać go w lodówce lub zamrażalniku – dzięki temu nie straci swoich cennych właściwości. Młode pędy jarmużu warto kupować po pierwszych przymrozkach – są wtedy najsmaczniejsze i pozbawione nieprzyjemnego kapuścianego posmaku.

Dlaczego jarmuż trzeba sparzyć?

Wiele osób uważa, że przed przygotowaniem dania z jarmużu należy go poddać wstępnej obróbce. Nie jest to zabieg obowiązkowy, ale niektórzy nie lubią inaczej przygotowywać tego warzywa. Dlaczego jarmuż trzeba sparzyć? Taka obróbka cieplna pozwala na zmiękczenie grubych włókien liści jarmużu i wydobycie z niego soczystego zielonego koloru. Dzięki sparzeniu jarmuż nie straci cennych wartości, ale stanie się mniej gorzki i łatwiejszy do dalszego przetwarzania.

Kiedy jarmuż jest dojrzały i gotowy do spożycia?

Jarmuż jest warzywem, które zbiera się całą zimę. To warzywo nie tylko mrozoodporne, ale też niewymagające skomplikowanej pielęgnacji. Kiedy jarmuż jest dojrzały? Już w pierwszych dniach zimy możemy znaleźć gotowe do spożycia egzemplarze, ale im dłużej rośnie, tym słodszy smak będą miały jego liście. Zbyt wczesny zbiór jarmużu to przyczyna, dlaczego jarmuż jest gorzki. Wybierając jarmuż w sklepie, zdecyduj się na ten, który ma jędrne liście i głęboki kolor. Lepiej unikać warzyw z brązowym nalotem, czy zwiędniętymi, pożółkłymi liśćmi. Złym znakiem mogą być też zdrewniałe łodyżki i grube żyłki w liściach.

Jarmuż – przeciwwskazania do stosowania

Jak już dobrze wiesz, jednym z najzdrowszych i najbogatszych w składniki odżywcze warzyw zielonych jest jarmuż. Przeciwwskazania do wprowadzenia go do diety mogą być więc dość zaskakujące. Nie ma jednak rady na to, że niektóre potrawy są nieodpowiednie dla osób, zmagających się z pewnymi chorobami lub posiadające pewne cechy. W jakiej sytuacji i kto powinien więc unikać jarmużu, szczególnie w dużych ilościach?

ZOBACZ TEŻ: Kwas omega-3 – wpływ na zdrowie, formy suplementacji i źródła w naturze

Jarmuż – kto nie powinien jeść?

Okazuje się, że mimo wielu prozdrowotnych właściwości, zbyt duża ilość jarmużu w diecie może być szkodliwa. Istnieje ryzyko kumulowania się w organizmie toksycznych dla organizmu metali ciężkich, takich jak ołów czy tal. Jednak przeprowadzone badania dowodzą, ze takie ryzyko występuje dopiero po zjedzeniu ponad 68 kg jarmużu, żeby dostarczyć organizmowi toksyczną dawkę ołowiu. Nie zmienia to faktu, że nie wszyscy mogą spożywać jarmuż. Kto nie powinien jeść tego warzywa? Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na fakt, że jarmuż zawiera goitrogeny, które wpływają na metabolizm jodu. Unikać go więc powinny osoby z chorobami tarczycy, ponieważ praca tego organu jest w dużej mierze uzależniona właśnie od poziomu jodu w organizmie. Uważać też powinny osoby cierpiące na kamicę nerkową, gdyż jarmuż zawiera duże pokłady szczawianów, podobnie jak szpinak, szczaw lub buraki. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by raz na jakiś czas wypić szklankę soku z jarmużu – umiar jest tu kluczem.

Jarmuż – podsumowanie

Mam nadzieję, że ten artykuł pozwoli ci odpowiedzieć na pytania czym jest jarmuż, co leczy (lub bardziej jakim chorobom zapobiega) oraz jakie ma cenne składniki i właściwości dla zdrowia. Jarmuż coraz częściej możemy znaleźć na półkach w marketach. Warto więc wprowadzić go do swojej diety i sprawdzić, jaka potrawa z jarmużu może okazać się najsmaczniejsza. Jeśli jednak jarmuż nie trafia w Twój gust, a zależy Ci na jego cennych składnikach, zawsze możesz zdecydować się na szklankę soku z jarmużu z tak intensywnymi dodatkami jak jabłka, imbir czy cytryna. Na pewno znajdziesz coś, co Ci zasmakuje.

Kasia Stankiewicz - PoznajZdrowie

Pasjonatka zdrowego trybu życia oraz zdrowego odżywiania. Naturalne metody są często najlepsze, o czym przekonuję się na każdym kroku. Dzielę się wiedzą oraz opisuję alternatywne sposoby dbania o własne zdrowie.